Spring in Autumn – Minifestival met kunstzinnig theater

Een 45 minuten draaiende kunstvoorstelling, een statement tegen de wreedheid van oorlogen en een humanoid robot die vertelt over wat drugs met je doet. Het zijn de beschrijvingen van de drie performances die we vrijdag 1 november bezochten op het drie-daagse minifestival SPRING in Autumn. Van 31 oktober tot 2 november stonden er in Stadsschouwburg Utrecht zes (internationale) voorstellingen op het programma, met een vernieuwd, kunstzinnig en/of maatschappelijk kritisch karakter. Welke indrukken “Ghost Writer and the Broken Hand Break” van Miet Warlop (België),”#minaret” van Omar Rajeh (Libanon) en “Happiness” van Dries Verhoeven (Nederland) achterlaten? Dat leest u hieronder.



Draaien, draaien en draaien
Om half 8 stappen we een zaal in waarin drie mensen in ronde lichtcirkels aan het ronddraaien zijn. ‘Ghost Writer and the Broken Hand Break’ van Miet Warlop voelt als een levend kunstwerk. Een rondtollende installatie van drie mensen in de ruimte, waar je 45 minuten naar blijft kijken. Het publiek zit op de grond en staat rondom het visuele schouwspel. Het blijven kijken naar het draaien en draaien en draaien levert een onwennige lichamelijke ervaring op, waar je hoofd een soort constante beweging van maakt. Het draaien is gebaseerd op de derwisj-dans, een meditatievorm vanuit het soefisme. Warlop, zelf één van de drie performers, heeft met het geheel tot doel de toeschouwer in een soort trance te brengen. Dat dit lukt, blijkt uit een moment dat al het draaien plotseling enkele seconde stopt tijdens de voorstelling. Het effect op het lijf van de performers is te zien en tevens als een verrassende shock in je eigen lijf en hoofd te voelen.

Naast de plotselinge stop, zit er een ontzettend goede opbouw in het geheel. Hierdoor blijf je getriggerd om te kijken. De opbouw zit hem vooral in de live muziek die de performers tijdens het draaien maken. Het is erg indrukwekkend te beseffen dat de zang, de drums en de elektrische gitaar live gespeeld worden tijdens al het gedraai. De spanning wordt ook opgevoerd bij het idee: als ze die drums maar niet per ongeluk loslaten, waardoor ze het publiek in worden geslingerd. Gelukkig gebeurt dit niet, want aantal bezoekers heeft het al druk genoeg met de oren. Ze hebben, net al ik, de bak met oordopjes gemist bij aanvang van de voorstelling en het geluid staat ongelooflijk hard. Het harde bas zorgt voor extra trilling in het lichaam, wat de ervaring versterkt, maar de oren ook wat verdoofd. Hierdoor komt de beschrijving boven van een scheurend rockconcert, waarbij de rockmuzikanten aldoor wild blijven ronddraaien en eindeloos doorgaan . Het is een performance die de balanceert op de afgrond van fysieke en mentale uitdaging en dat ook aan het publiek laat voelen.
De mentale conditie van “Happiness”



Na een nagesprek en tussen de twee voorstellingen in, lopen we naar het park voor de Stadsschouwburg om de installatie “Happiness” van Dries Verhoeven te bezoeken. De installatie bevindt zich een wat luguber betonnen huisje, met een lichtgevend apothekerskruis en naalden en pillen achter een raampje. Binnen staat een humanoid robot, genaamd Amy. Haar gezicht is met siliconen vormgegeven, maar de rest van het lijf is een naakte robot en techniek. Alleen dit gegeven maakt het al intrigerend om naar te kijken. Amy vertelt wat veel gebruikte drugs, pijnstillers en antidepressiva met het menselijk lijf doen. Terwijl haar stem klinkt, toont het lichaam precies de symptomen die ze beschrijft bij de bijbehorende drugs. Dries Verhoeven wil hiermee de wereld van kunstmatig geluk verkennen. In hoeverre maken kunstmatige middelen onze emoties meer of juist minder menselijk? Juist doordat dit ‘geluk’ door een menselijke robot wordt beschreven, maakt de ervaring zeer vervreemdend en confronterend. Een installatie die je sensitiviteit en empathie in verwarring brengt en je op een dieper niveau weet te raken.

Een verwrongen hart door de oorlog
Als laatste nemen we om 21 uur plaats bij #minaret. Een voorstelling van choreograaf Omar Rajeh uit Libanon. Na een traditioneel klinkend, Syrische, openingsnummer, waarbij het hele podium donker blijft, begint Rajeh zelf de eerste dans. Doordat er een live muziek gemaakt wordt, lijkt het of het lichaam van Rajeh zelf het instrument van de muziek is. Dit is ontzettend gaaf om naar te kijken. Langzaam aan komen er meerder dansers in het licht. Één daarvan is een drone en voor de persoon die deze bestuurt neem ik mijn petje af. De drone krijgt door de bewegingen een eigen karakter en er ontstaan ook echte duetten met de dansers, wat erg verfrissende is om naar te kijken. Door een extra zoemend geluid is de drone in eerste instantie erg bedreigend. Daarna lijkt het of de drone de menselijke emoties observeert en probeert eigen te maken. De beelden die de drone maakt, worden achter de dansers op een mega groot scherm geprojecteerd. De perspectieven die daarmee ontstaan, geven een andere beleving dan wanneer je rechtstreeks naar de dansers op het podium kijkt.

Het tweede deel van de voorstelling maakt om mij de meeste indruk. Doordat de drone op een tal van mobiele telefoons landt waarop Syrische oorlogsbeelden en de verwoesting van Aleppo worden afgespeeld, voelt de drone als symbool voor alle media waarlangs wij beelden binnen krijgen over oorlogen, pijn en leed. Net zoals de rechtstreekse zichtbaarheid van de dansers en de projecties ervan op het scherm, raken niet alleen de oorlogen zelf het hart, maar ook de beelden die we daarvan te zien krijgen. Al die beelden en het bijbehorend verdriet zorgen voor een verwrongen hart. Dit is schitterend geënsceneerd doordat het shirt van Rajeh op de plek van het hart door een dansers volledig in elkaar wordt gedraaid. En daar stopt het niet. Het shirt wordt verder ingedraaid, gekreukeld en gewrongen. Volledig afgekneld en verstikkend. Als één van de dansers helemaal in het blauw wordt geverfd en de drone beelden maakt in de richting van de zaal, ontstaat er een absurdistische ruimtelijkheid. Alsof de danser vrijheid zoekt op een andere planeet in de ruimte. Een imposant effect, wat tevens indruk maakt om het netvlies. De vraag van Rajeh: hoe kunnen we voorkomen dat alle beelden van verwoesting en oorlog ons murw slaan?, komt dus schitterend over in deze treffende dansvoorstelling.

SPRING
De apotheekinstallatie “Happiness” van Dries Verhoeven is van 7-10 november nog te zien in het Zocherpark, vlak voor de Stadsschouwburg (doorlopend van 12.00-20.00 uur).
Het SPRING in Autumn festival is een kleine versie van het tien-daagse SPRING festival dat in de lente plaats vindt. Stadsschouwburg Utrecht programmeert vernieuwende, internationale, theater- en dansvoorstellingen, die naar eigen zeggen, Utrecht niet mogen overslaan. Van 14-23 mei 2020 vindt het volgende SPRING Performing Arts Festival plaats.
Kijk voor meer informatie op https://springutrecht.nl/ 

Gezien 1 november 2019 Stadsschouwburg Amsterdam