Door Jochem le Cointre / Foto Michiel Hendryckx
WIJ is de naam van de nieuwe voorstelling van Laura van Dolron die 6 oktober in première ging in Frascati te Amsterdam. Terwijl de tribune volloopt met publiek – dat zowel oud als jong is, opvallend voor het filosofische thema van de avond – staat Van Dolron al op de toneelvloer. In de achtergrond speelt Beethoven's Negende Symfonie.
Zodra de voorstelling begint en de lichten dimmen, begint Laura: “Dit is de negende, van Beethoven.” en “Ik vind het eigenlijk wel erg om erdoor heen te praten. Maar jullie hadden daar geen last van, hè?” Het is een goede inkomer voor een avond die gevuld wordt met meer grappen, overdenkingen, pijnlijke waarheden en verhelderen leugens.
Laura van Dolron wil in haar voorstelling WIJ erachter komen wie 'wij' zijn. Waar staan we voor? Wat bindt ons? Uiteraard komt ze te spreken over Nederland, over Europa, over de vluchtelingen, over Twitter en Facebook. Ze staat er niet alleen als cultuur criticus maar ook als actrice: ze doorleeft in anekdotes de manier waarop wij samenleven en “elkaar de hele dag emoticons versturen.”
Bij deze 'onderzoeksvraag' loop je geheid tegen clichés aan, situaties die iedereen kent, of beelden die iedereen kent, zo noemde Van Dolron de foto van het verdronken 3-jarige jongetje die als zovelen de vluchtelingentocht niet overleefde. “Misschien is dat beeld wel wat ons allemaal bindt, dat we dat nu allemaal voor ons zien,” merkt Laura op. De voorstelling zit inderdaad vol clichés maar dat doet niet af aan de waarde van de monoloog. Van Dolron praat als het ware tegen het publiek, ze praat daarmee ook tegen de cultuur. Ze herkent zichzelf in veel van de situaties die ze opmerkt, de frustraties over de politiek of de media bijvoorbeeld. Daarmee distantieert zij zich niet van het publiek maar komt echt te spreken over 'de grote WIJ' waar ze zo lang over getobd heeft.
Het is een avond vol kritische opmerkingen en reflecties waarbij ook de emoties van woede, angst, onmacht, verdriet, humor voorbijkomen. Van Dolron staat er niet alleen als 'Nederlander,' als 'westerling,' ze staat er ook als 'moeder,' en tevens zwanger van een tweede kind. Haar twee-jarige dochter komt veel voor in de monoloog. Laura trekt met het prille gezinsleven waarin ze zich bevindt mooie parallellen met de gehele cultuur. Eén van de metaforen is zo beeldend dat het je ook na de voorstelling bijblijft: het beeld van haar gezin in een groot bed, met vader, moeder en kind onder de dekens. Deze bescherming, die veiligheid zou ik voor altijd willen, bemerkt Laura. Maar zo zijn er tal van andere bedden die samen de cultuur vormen. Ze vertelt hoe die bedden allemaal in de lucht zweven, dat ze van haar bed een touwladder naar beneden wil laten om vervolgens het stevig vast te maken aan de grond. Veiligheid. “Maar als ik mijn dochtertje alleen wil beschermen voor de wereld, kan ze straks nooit op haar eigen benen staan.”
De voorstelling duurt ongeveer een uur. Dat is een lange tijd om alleen te praten over dit onderwerp. Laura doet dat echter met passie en overtuiging en weet het publiek mee te nemen in haar beeldspraken, grappen en anekdotes. Ze weet ook de kritische kant van onze samenleving te belichten. Zo maakt ze zich druk om het effect dat media hebben op de omgangsvormen. Dit is een cliché dat veel terugkomt in discussies over dit onderwerp in onze samenleving, maar toch altijd gepaard lijken te gaan met een zekere tweestrijd. Want: wat is het alternatief als je niet aan deze media deelneemt? Sta je dan niet buiten de samenleving? Dit punt wordt door Laura maar deels belicht, al weet ze goed te onderbouwen waar de kritiek vandaan komt.
Ten tijde doet haar voorstelling denken aan de filosofie van Slavoj Zizek, die ook onder de jongere generaties een icoon is geworden voor kritiek op 'global captalism' en de ideologie van het Westen. Zo ver gaat Laura van Dolron niet, ze haalt de onderliggende symptomen – kapitalisme, neo-liberalisme – niet naar voren. Daarom blijft haar voorstelling een zeker 'anker' missen, om de cultuur en de loop van de samenleving te kunnen duiden.
Tegen het einde van de voorstelling komt er ook de woede. Ze speelt op bepaalde momenten toneel en dat zorgt voor extra zelfreflectie van het publiek: wij zien immers onszelf in haar gedrag. Daarmee is WIJ niet alleen een kritisch verhaal of een soort preek, maar juist een doordacht verhaal waarin we als publiek met een verhelderd hoofd uit de zaal komen. Laura van Dolrons voorstelling roept vragen én emoties op zoals elk cultuurkritisch stuk over deze grote onderwerpen zou moeten doen.
De voorstelling WIJ speelt nog tot februari in verscheidene locaties in Nederland en België: lauravandolron.com