Door Peter Rombouts / foto's Marc Haegeman
Bij de seizoensopening van Het Nationale Ballet lieten de dansers devotie en bevlogenheid zien in alle vier de balletten die er gedanst werden die avond. Een gevarieerd programma met voor ieder wat wils. 
Als eerste het absolute meesterwerk The Four Temperaments van George Balanchine. Gemaakt in 1946 en door H.N.B. al in 1961 op het repertoire genomen. Ongeloofelijk hoe tijdloos het oogt, alsof het gisteren gemaakt is. Modern en fris is de ballettaal zo duidelijk en speels dat je ogen tekort komt. Tevens weet Balanchine de muziek, Thema met vier variaties voor strijkorkest en piano van Paul Hindemith, zo in ballettaal om te zetten dat de choreografie de muziek volledig ontleed. De temperamenten vormen samen als het ware de ingrediënten voor een complete harmonie. De van oorsprong in Rusland geboren George Balanchine (1904-1983) is de toonzetter van de neo klassieke ballettechniek. Uitgeweken naar Amerika en met roots uit Georgië combineert hij de klassieke ballettechniek met jazz moves en speelse folklore dansen. Met danseressen op spitzen, de heupen naar voren of juist naar achteren, terwijl de benen hoog geheven alle kanten opzwiepen. Vaak uitdagend gepartnerd of gelift door de mannelijke danser. Het is een lijnenspel zeer wiskundig en speels. Overgangen in solo's, duetten en quintetten zo organisch. Vijfentwintig dansers in totaal. Dat valt eigenlijk pas op als alle dansers op het einde op het toneel verschijnen. Met een spetterende finale zien we hoe danseres Salome Leverashvili, met dezelfde Georgische roots als Balanchine, de groep naar een extatisch hoogtepunt leidt. Zelden heb ik dit ballet technisch zo perfect gedanst gezien. 
Het tweede ballet The Chairman Dances is een wereldpremière van choreograaf en artistiek directeur Ted Brandsen. Een ensemble werk voor achtien dansers op muziek van John Adams. De fraaie kostuums van François-Noël Cherpin zijn helemaal van deze tijd. Zowel de mannen als vrouwen hebben strakke hemdjes en korte broekjes met daarover lange doorzichtige jurken. Dit alles in engelachtig wit. Doordat de groep zowat de hele tijd in verschillende formaties van kringen en rijen allen op het toneel dansen wordt het een vrolijk pretentieloos geheel. Ook de muziek is opzwepend. Vaak draaien de dansers om hun as waardoor het een derwish effect heeft met zoveel zwiepende jurken. 
Dan worden we getrakteerd op het wonderschone Frank Bridge Variations uit 2005 van onze meester choreograaf Hans van Manen. Een choreografie voor vijf koppels op muziek van Benjamin Britten. De dansers tranformeren de muziek door de choreografie die zo helder en muzikaal is. Een zeldzame kwaliteit die zowel Balanchine als v Manen eigen is. Ook zijn overgangen van beiden heren altijd verassend en tevens vanzelfsprekend logisch. Wat v Manen onderscheidt is de verhoudingen tussen de dansers. Met een blik of dat nu aan of weg kijkend is zegt de houding van het lijf de rest. Heerlijke mannensolo's, mooie duetten, prachtige groepsdelen en een hypnotiserend loopgedeelte waarin in een lijnenspel een danser zich bij de groep aansluit of juist niet. Met hun blik op de grond gericht en met een geraffineerd lichtontwerp (Bert Dalhuysen) lijken de dansers in trance. De sexy strakke catsuits met mooie achterdoek wisselingen tijdens de verschillende delen zijn beiden van Keso Dekker en maken dit ballet tijdloos en af. Ook dit ballet heb ik ademloos zitten kijken naar de geweldige uitvoering van de gehele cast. 
Het laatste ballet Full Frontal is een wereldpremière van choreograaf Juanjo Arqués. Een vrij donker werk waar de hoofdpersoon omgaat met stress. Dit werk voor negen dansers is gezet op muziek van Michael Gordon, Weather One.
Aardse bewegingen met veel rennen en slidingen. Partnerwerk met ingenieuse liften die met veel kracht afstotend of afkerend eindigen. Dreigende lichtbalken die verplaatsen in grijszwarte kostuums en donker decor van Tatyana van Walsum. Knap gedanst en ondanks dat het een uitdaging voor de dansers is vind ik dit werk niet zo passen in het repertoire van de groep.
Ook werd deze avond de jaarlijkse Alexandra Radius prijs uitgereikt door de ex prima ballerina assoluta zelf aan de danser Giorgi Potskhishvili. In korte tijd ontwikkeld deze danser zich tot een van de beste en mooiste dansers van nu. Geheel terecht dus.
Gezien 16-09-2023 in Het Nationale Opera en Ballet te Amsterdam