Door Robin Peeters – Foto’s: Photography Seppe
Na musicalspektakels ‘Marie-Antoinette’, ‘Albert I’, ‘Rubens’ en ‘1830’, brengt producent Historalia, met het Westerlose Kasteel de Merode als indrukwekkende backdrop, het verhaal van Jeanne d’Arc, een eenvoudig boerenmeisje dat door strijd, moed en opoffering uitgroeide tot een absoluut icoon. Het begin van ‘Jeanne d’Arc’ is ietwat stroef, maar na enige tijd begint het spektakelstuk écht te boeien om het publiek niet meer los te laten tot iets voor middernacht. Is dit het beste dat Historalia al ooit op de planken heeft gebracht? Absoluut.
In het programmaboek liet scriptschrijver Jef Hoogmartens optekenen dat het verhaal van Jeanne d’Arc hem “…op een streepje brandstapel en een druppel maagdelijkheid na” volkomen vreemd was. Jeanne werd alleszins geboren rond 1412 in het dorpje Domrémy en groeide in de geschiedenis uit tot een nationale heldin in Frankrijk door o.a. op te klimmen van boerenmeisje tot legeraanvoerder tijdens de Honderdjarige Oorlog (1337-1453). Op heel jonge leeftijd hoorde ze stemmen van drie heiligen die haar opdroegen om kroonprins Karel VII te helpen tegen de Engelsen. Op slechts zestienjarige leeftijd overtuigde ze een graaf van haar missie, kreeg ze een paard en soldaten en versloeg ze de Engelsen in Orléans. Haar overwinningen deden de Fransen geloven dat God haar zond voor hun succes. Helaas werd Jeanne later gevangengenomen door de Engelsen bij Parijs, onderging een oneerlijk proces en stierf op 19-jarige leeftijd op de brandstapel.
‘Jeanne d’Arc’ gaat van start met enkele typische Historalia-kenmerken: meteen staat er een hoop volk op de scène, de beschikbare diepte van het speelvlak wordt ten volle uitgespeeld, figuranten verschijnen met fakkels op het toneel, … Combineer dit met een sober, maar functioneel decorontwerp van Eric van der Palen en het impressionante kasteel, dat het geheel majestueus aanvult, waardoor het publiek vanaf de eerste seconde kan genieten van een indrukwekkend scènebeeld. Wanneer niet veel later de ondergaande zon een prachtige roodroze gloed over het kasteel werpt, is het plaatje compleet. Je moet het regisseur Luc Stevens alleszins niet leren hoe monumentale beelden te creëren.
Toch verlopen de openingsscènes in Domrémy stroef. Massataferelen en intiemere momenten worden systematisch met elkaar afgewisseld waarbij de spelscènes te vaak moeten fungeren als korte geschiedenislesjes om toch maar snel wat achtergrond te kunnen meegeven. Het voelt allemaal stereotiep aan net zoals de kundig geschreven, maar niet bijster originele song “We vieren de liefde”. Wanneer dit nogal simplistisch idyllisch tafereel overgaat in een eerder zwakke gevechtsscène tussen Engelse soldaten en het boerenvolk, besluipt mij toch het idee dat ik bij een “Puy du Fou voor beginners” ben terechtgekomen. Ook het daaropvolgende zwaardgevecht tussen Jeanne d’Arc (Lotte Stevens) en Jean de Metz (een zoals steeds uitstekende Pieter Jan de Paepe) sleept aan en slaagt er niet in om het verhaal voort te stuwen. De stage combats zullen tijdens het vervolg van de spektakelshow onder niveau blijven, maar het goede nieuws is dat na deze scène(s) de voorstelling opeens een ander, verrassender en indrukwekkender elan krijgt.
Hierbij valt het vooral op dat de songs van Sam Gevers en Jelle Cleymans verhalender worden en hierdoor meer schwung aan de vertelling geven. Dit start met een geheel volgens het boekje geschreven meeslepende “herosong” waarin een formidabele Lotte Stevens haar straffe vocale kwaliteiten ten volle kan etaleren. Een song als “Onze Karel”, met een prima spelende Floris Devooght als Dauphin Karel VII, zorgt voor een fijn moment van comic relief. Ietwat later krijgt een hilarische Steven Colombeen de lachers eveneens vlot op zijn hand als minstreel die in de paleiszaal de komst van Jeanne d’Arc aankondigt. Probeer maar eens niet te lachen met een lyric als “Ze drinkt de Engelsen hun bloed, als is het Campari vermouth”. Ook het drinklied in de herberg van Vaucouleurs voelde door z’n limerickvorm fris en verrassend aan en gaf veel snelheid aan de vertelling zonder dat je het gevoel kreeg dat alles op een drafje moest afgehandeld worden. Wanneer bij de start van de tweede akte een cringy mopje als “Jeanne, als ik jou zie ben ik niet meer bij te sturen” toch door de scriptfilter is geraakt, is er al voldoende uitstekende humor gepasseerd om die faux pas te vergeven.
In de tweede akte schreven Gevers en Cleymans dan weer de ene straffe (power)ballad na de andere met “Het vuur in mij” als absolute uitblinker. Laat het duidelijk zijn dat de samenwerking tussen de twee – met Gevers als componist en Cleymans als liedtekstschrijver – absoluut naar meer smaakt.
Naast de vele sterke beelden die regisseur Luc Stevens op het podium weet te ensceneren, slaagt hij er tevens in om z’n cast in zowel de intiemere als de massalere spelscènes te laten schitteren. Lotte Stevens en David Cantens zijn uitmuntend tijdens hun knetterende ontmoeting in het tentenkamp van Compiègne. Jos Dom en Erik Goris weten dan weer een zinderende vertolking op de planken te brengen als respectievelijk Filips de Goede en Pierre Cauchon. Het politieke schaakspel van de twee letterlijk op het podium brengen als een schaakspel is niet noodzakelijk bijster origineel, maar Dom slaagt erin om het geheel voldoende vuur mee te geven. Tijdens de processcène is het aan Goris om helemaal te schitteren. Hoewel ze behoorlijk lang is, weet ze geen seconde te vervelen door diens geweldige vertolking in combinatie met een kundige enscenering en de prima “Eén tegen allen”-song.
Het is fijn om te zien dat het gebruikelijke Historalia-team bij ‘Jeanne d’Arc’ de kans gaf aan andere talenten zoals Jelle Cleymans en Jef Hoogmartens om hun ding te doen. Hoewel Hoogmartens nergens echt bijzonder gedurfde keuzes heeft gemaakt in zijn script, voelt zijn werk zowel degelijk als fris aan. Het is een prima keuze geweest om regelmatig de focus te leggen op de Maagd van Orléans die zich als sterke, jonge, activistische vrouw in een door mannen gedomineerde maatschappij steeds maar opnieuw moet zien te verdedigen. Ook de idee dat de geschiedenis uiteindelijk voornamelijk bepaald wordt door de personen die haar documenteren, komt subtiel naar de oppervlakte in het script van Hoogmartens.
Hoewel Historalia met ‘Jeanne d’Arc’ absoluut niet aan z’n proefstuk toe is, voelt het wel alsof ze op veel vlakken enkele stevige stappen vooruit hebben gezet. Zo werd met Binaural 3D gewerkt in het geluidsontwerp van Twin4u waardoor de hoofdtelefoons een extra ruimtelijk effect hebben meegekregen. Ook het aanvullen van het gebruikelijke creatieve team met een nieuwe script- en liedtekstschrijver, zorgde voor een zekere frisheid in de creatie. Bovenal sijpelde bij het Historalia-team het “less is more”-principe bij deze ‘Jeanne d’Arc’ voorzichtig naar binnen. Wees gerust, het publiek kan zich nog steeds vergapen aan een adembenemend en groots spektakel, maar alles is meer gedoseerd en staat vaker ten dienste van het verhaal. Een voorstelling die de trip naar Westerlo absoluut waard is.
Info en tickets: www.historalia.be
Gezien op woensdag 14 augustus 2024 bij Kasteel de Merode in Westerlo.
