De Nationale Opera presenteert met ‘Boris Godoenov’ een indrukwekkende, groots opgezette en aangrijpend actuele kooropera die diepe indruk maakt door haar muzikale kracht, maatschappelijke zeggingskracht en visuele overdaad. Recensie - Nationale Opera brengt groots opgezette 'Boris Godoenov'
Door Hans van Oort / Foto's: De Nationale Opera | Marco Borggreve
Op dinsdag 10 juni presenteert de Nationale Opera, in het kader van het Holland Festival, de première van de Russische opera ‘Boris Godoenov’ van componist Modest Moessorgski gebaseerd op het gelijknamige drama van Aleksandr Poesjkin. Recensie - Nationale Opera brengt groots opgezette 'Boris Godoenov'
Een geheel nieuwe productie. Krachtige, duistere muziek met het koor als kloppend hart.
Het betreft de première van een reeks van zeven voorstellingen in Theater Opera & Ballet in Amsterdam. Laat je meevoeren door ‘Boris Godoenov’, een monumentale Russische opera die niets aan actualiteit en zeggenschap verloren heeft.
In deze groots opgezette kooropera behandelde de Russische componist Modest Moessorgski een thema dat ook nu nog scherp voelbaar is: de extremen waartoe machtshonger kan leiden en de impact ervan op de gewone bevolking. De gevierde regisseur Kirill Serebrennikov, die Rusland in 2022 ontvluchtte, neemt zijn eigen ervaringen in Rusland mee in een aangrijpend actuele lezing van dit werk. Recensie - Nationale Opera brengt groots opgezette 'Boris Godoenov'
De opera en de componist
Boris Godoenov (1552-1605) streeft met absolute vastberadenheid naar de macht. De geesten van het verleden halen hem echter in en hij sterft krankzinnig, verlaten en verraden. Ondertussen zakt Rusland steeds dieper weg in een moeras van corruptie, staatsgrepen en intriges.
Modest Moessorgski (Karevo, 2 april 1839 – Sint Petersburg, 28 maart 1881) was een Russisch componist. Hij werd opgeleid als officier, maar was meer geboeid door de muziek. Als lid van het Machtige Hoopje zette hij zich in voor nationale Russische muziek. Na enkele voorspoedige jaren, met als hoogtepunt het schrijven van zijn opera ‘Boris Godoenov’, raakte zijn leven in verval. Moessorgski was gedwongen een betrekking te vervullen, leefde eenzaam en gaf zich steeds meer over aan de alcohol. Dit was de oorzaak van zijn dood op 41-jarige leeftijd. Hij overleed arm in een ziekenhuis in Sint Petersburg en werd begraven op de Tichvin-begraafplaats bij het Alexander Nevski klooster. Recensie - Nationale Opera brengt groots opgezette 'Boris Godoenov'
De regisseur
Kirill Serebrennikov regisseert deze productie van Boris Godoenov. De Russische regisseur laat de klassieke pracht en praal, zoals Kremlinkoepels en tsarenmantels achterwege. Geïnspireerd door het werk van fotograaf Dmitry Markov, schetst Serebrennikov een portret van mensen die met een flinke dosis gelatenheid en machteloosheid door het leven gaan.
Geïnspireerd door Markov’s beelden brengt deze regisseur een doorsnede op het toneel van een flatgebouw zoals die massaal in de Sovjet jaren werden opgetrokken. Serebrennikov wil in elk geval geen geromantiseerd beeld schetsen van de gekwelde politicus die uiteindelijk "ook maar een mens is". De gevolgen voor mensen zijn te ingrijpend en hij wil niets vergoelijken. Recensie - Nationale Opera brengt groots opgezette 'Boris Godoenov'
Het verhaal
In deze opera schetst Moessorgski een portret van een van de meest roerige en chaotische periodes uit de Russische geschiedenis: De tijd der Troebelen (1604/1613).
Tsaar Boris Godoenov heerst over een land dat wordt geteisterd door hongersnood, terwijl hij tegelijkertijd wordt gekweld door schuldgevoelens over de moord op de jonge troonopvolger Dimitri. Wanneer in het land een man opstaat die beweert Dimitri te zijn en aanspraak maakt op de troon, raakt het land steeds verder verwikkeld in een machtsstrijd vol intriges en onzekerheid. De eigenlijk hoofdrolspeler van deze opera is, anders dan de titel zou vermoeden, niet tsaar Boris Godoenov, maar het Russische volk dat onder de politieke situatie gebukt gaat.
Deze voorstelling bevat naaktheid en simulaties van middelenmisbruik, (huiselijk)- geweld en seksuele handelingen - staat op het programmablad. Recensie - Nationale Opera brengt groots opgezette 'Boris Godoenov'
De voorstelling
De zaal van theater Opera & Ballet is vanavond, dinsdagavond 10 juni tijdens de première, tot de laatste plaats bezet. Naast het reguliere premièrepubliek zijn er veel genodigden en is de nationale en internationale pers vertegenwoordigd.
De Nationale Opera presenteert ons wel veel door regisseur Kirill Serebrennikov en dirigent Vasily Petrenko van het Concertgebouworkest in deze overdadige groots opgezette productie.
Serebrennikovs enscenering is een groot betonnen appartementencomplex, Oostbloktype, waar we in achttien kleine kamertjes en een trapportaal de levens van de ‘gewone’ Russen kunnen volgen. Om alles in je op te nemen kom je oren en - vooral - ogen te kort. Alles volgen is dan ook onmogelijk, terwijl de mise-en-scène op het voortoneel plaatsvindt door de uitstekend acterende en zingende solisten.
Een groots opgezette productie van deze opera ‘Boris Godoenov’ telt dan ook bijna 150 personen ‘on stage’ gevormd door: het prachtig en krachtig zingende koor van de Nationale Opera o.l.v. koordirigent Edward Ananian-Cooper, Het Nieuw Amsterdams Kinderkoor o.l.v. Pia Pleijsier en het figuratieteam.
De samenwerking van het Concertgebouworkest o.l.v. Vasily Petrenko met alle solisten en het koor van de Nationale Opera o.l.v. Edward Ananian-Cooper is massaal en klinkt prachtig en maakt deze voorstelling tot een grandioze kooropera. Recensie - Nationale Opera brengt groots opgezette 'Boris Godoenov'
Alle solisten zingen en acteren in hun rollen perfect en getuigen van grote klasse
Thomasz Konieczny, de Poolse bas-bariton zet met overtuiging een sterke Boris Godoenov neer: prachtig gezongen en mooi geacteerd. De lievelingsacteur van Serebrennikov, de in de Verenigde Staten geboren Odin Lund Biron, speelt en zingt de rol van ‘Een eenvoudige Man’ - ook wel de dwaas genoemd - voortreffelijk.
Toegevoegd aan deze opera zijn teksten van Russische dissidenten. Deze teksten zijn gebaseerd op slotpleidooien van dissidenten die (in Sovjettijd en nu) aan het eind van hun politieke proces nog het woord kregen, waarmee deze opera actueel kan worden genoemd.
Al met al een prachtige groots opgezette opera om te gaan beleven en te genieten van de mooie muziek en zang van allen. De volledige cast kon zich dan ook verheugen in een minutenlang staande ovatie. Recensie - Nationale Opera brengt groots opgezette 'Boris Godoenov'
De kaartverkoop loopt heel hard maar en zijn nog enkele plaatsen verkrijgbaar.
Voor lezers die mogelijk achter het net vissen is het goed om het volgende te weten: deze productie is ook te zien op 22 juni als inmiddels traditionele ‘Opera in het park’: www.operaballet.nl/opera-in-het-park-2025. Op 28 juni is de gehele voorstelling te beluisteren op NPO Klassiek. Recensie - Nationale Opera brengt groots opgezette 'Boris Godoenov'
Voorstellingen in het gebouw Opera & Ballet tot en met 29 juni aanstaande. Duur van de voorstelling is 3 uur en 30 minuten met één pauze. De opera wordt in het Russisch gezongen met boventiteling in het Nederlands en Engels.
Info en tickets: www.operaballet.nl