Wanneer de cast volop kan improviseren tijdens de vele momenten van publieksparticipatie wordt ‘De Schaar Erin’ écht hilarisch.
Door Robin Peeters / Scènefoto’s: Steven Hendrixrecensie de schaar erin blinkt uit in interactivitei
Zondagavond ging de nieuwste komedie van Backstage Producties in première in het Antwerpse Theater Elckerlyc. De producent brengt dit keer geen eigen creatie, maar met ‘De Schaar Erin’ wel een Vlaamse bewerking van het bijzonder succesvolle ‘Shear Madness’. Een voorstelling die vooral kan uitblinken tijdens de vele hilarische interactieve momenten met het publiek én het formidabele improvisatietalent van de cast met een waanzinnig straffe Christophe Stienlet op kop.
In 1963 al schreef de Duitse toneelschrijver Paul Pörtner ‘Scherenschnitt oder Der Mörder sind Sie' die in hetzelfde jaar op tournee door Duitsland ging. De doorbraak kwam pas echt toen de Amerikaanse bewerking van het stuk in 1980 in Boston in première ging onder de naam ‘Shear Madness’. De interactieve, komische whodunit was er maar liefst 40 jaar te zien. De productie die in 1987 in Washington D.C. in première ging, loopt nog steeds. Naar verluidt zouden zo’n 14 miljoen mensen de show wereldwijd al gezien hebben en nu is Antwerpen aan de beurt om mee te speuren naar de moordenaar van Isabelle Kozak, de huisbazin van het kapsalon waarin ‘De Schaar Erin’ zich afspeelt.
De premisse van het stuk is eenvoudig: terwijl klanten zoals Eddy, een verkoper van “gebruikt antiek” (David Cantens), en de welgestelde Eleonore (Vicky Florus) in het kapsalon van Tony Van Reet (Dirk Van Vooren) en zijn pittige hulpje Barbara (Helle Vanderheyden) vertoeven, wordt de huisbazin in het appartement boven hen vermoord. Twee politieagenten, de nogal opvliegende Nick (Christophe Stienlet) en stuntelige Mike (Patrick Onzia), werden een tijd terug al getipt over het feit dat het leven van Mevrouw Kozak in gevaar zou zijn, waarop ze het kapsalon in de gaten hielden. Met behulp van het publiek proberen ze op hun beurt het mysterie op te lossen.
Nog voor het stuk goed en wel van start gaat, krijgt het publiek al een geestige inkijk in hoe het er aan toe kan gaan in het knalroze kapsalon ‘De Schaar Erin’. Op de tonen van o.a. “You’re the First, the Last, My Everything”, “Dit is de Allereerste Keer” en “It’s Raining Man” ziet het publiek een hoop fysieke humor op het toneel in de vorm van een nogal heftige wasbeurt van het haar van Onzia: shampoo belandt overal en uiteindelijk zal de klant zeiknat het kapsalon verlaten na ondertussen ook nog een half lapdancende Vanderheyden te hebben meegemaakt. De dialoogloze scène is misschien een tikkeltje te lang, maar het zet de karakters alvast goed neer en geeft het publiek enkele frappante momenten en handelingen die later kunnen gebruikt worden om de verdachten aan de tand te voelen. In het eerste deel zullen er zo voldoende “tips” volgen, die het publiek houvast geven – of het op een bepaald spoor zetten – om de publiekinteractie op gang te krijgen en te houden.
Improvisatie vormt immers de rode draad doorheen ‘De Schaar Erin’, niet alleen tijdens de publieksparticipatie. Het stuk is zo geschreven dat er veel ruimte is voor actuele grappen, afhankelijk van de locatie waar het wordt opgevoerd. Regisseur en vertaler Frank De Kaey kiest er in zijn bewerking voor om vooral (simpele) grappen te zoeken in de Belgische politiek. Dat werkt soms, maar vaak zijn het ietwat gekunstelde pogingen om de Vlaamse actualiteit in de voorstelling te halen met een vrij beperkt effect bij het publiek als gevolg. Die actuele humor staat enigszins haaks op het gevoel dat het stuk zich afspeelt in een tijd van weleer waarbij in het kapsalon nog een draaitelefoon te vinden was waarvan iedereen te pas en te onpas gebruik kon maken, maar toch zijn er referenties aan bijvoorbeeld Facebook.
Wanneer dan blijkt dat niet één, maar zelfs twee personages – Eleonore en Nick – voor de snelle lach mogen zorgen door veelvuldig versprekingen te maken, bekroop het gevoel dat ‘De Schaar Erin’ in de categorie van “belegen komedie” geplaatst kon worden. Zeker door die eerste dertig minuten waarin het verhaal moeizaam op gang kwam en je, door de steeds lauwer worden reacties, het idee kreeg dat het publiek zachtjesaan begon in te dommelen.
Maar dan! Wanneer Stienlet als inspecteur Nick opeens de vierde wand doorbreekt, het zaallicht aangaat, het publiek rechtstreeks wordt aangesproken en de cast hi-la-risch reageert op dit moment, krijgt de voorstelling opeens een compléét ander elan en valt de show – ook dankzij de snelle regie van De Kaey – geen seconde meer stil. Alsof het haast de bedoeling was om het publiek wat te laten wegzakken en vervolgens in één klap iedereen klaarwakker te krijgen. Vanaf dat ogenblik wordt ‘De Schaar Erin’ immers één groot, formidabel improvisatiefeest waarin de voltallige cast mag en zal schitteren, maar vooral Christophe Stienlet zijn waanzinnig improtalent mag etaleren. Stienlet is als vast lid van professioneel impro-theatergezelschap ‘De Improfeten’ natuurlijk dé geknipte man voor deze rol. Wanneer achteraf, bij monde van De Kaey, blijkt dat de hoeveelheid improvisatie bij de rest van de cast niet érg groot is, maakt dat de collectieve prestatie er zeker niet minder knap op.
Voor de pauze wordt de moord gereconstrueerd met behulp van aanwijzingen van het publiek, dat – dankzij het slim opgebouwd scenario dat vol “opvallende details” zit – maar al te graag wil duidelijk maken hoe alles éxact gegaan is. Tijdens de pauze gaat het improviseren gewoon door als de inspecteurs in de foyer komen polsen naar mogelijke theorieën dat het publiek. In de tweede akte kunnen die de verdachten vervolgens ondervragen.
Het was haast on-Vlaams hoe vlot iedereen mee ging in het interactieve luik van deze voorstelling. Uiteraard zorgden de snelle, ad remme reacties van de vlijmscherpe cast ervoor dat het publiek hen maar al te graag te slim af wou zijn. Het werd een hilarische, georganiseerde chaos waarin Stienlet als een soort impro-MC de boel moest beletten te ontsporen. Het was een genot om te zien hoe de cast voortdurend alert moest blijven om niet alleen goed in te spelen op het publiek, maar ook op elkaar, om zo het verhaal een coherente ontknoping te geven, die elke avond anders kan zijn. Want wie de meerderheid van het publiek uiteindelijk als moordenaar aanduidt, die zal het ook effectief gedaan hebben. Het is dan aan de cast en de dader om een slot te improviseren dat steek houdt.
De feestelijke voorstelling van ‘De Schaar Erin’ werd een bijzonder geestige avond, die na het slotapplaus een diepmenselijk einde kende toen acteur en medeproducent Dirk Van Vooren het woord nam ter nagedachtenis aan zijn pas overleden vader en aan acteur Brik Van Dyck, die enkele dagen voor de première overleed. Geen feestelijke receptie en geen muziek bij het verlaten van de zaal, maar wel gepaste rust, bezinning en het besef over wat écht telt in het bestaan: elkaar graag zien, véél leven en er zijn voor mekaar. Af en toe je gedachten kunnen verzetten met wat onbezorgd schaterlachen tijdens een gezellig avondje uit, maakt dat rijtje mooi rond.
Info en tickets: www.backstage-producties.be.
Lees ook ons artikel over het repetitieproces van deze productie via deze link.
Gezien op zondag 6 oktober 2024 in Theater Elckerlyc te Antwerpen.