Recensie 40-45 De Musical een indringend verhaal
Door Andy Doornhein / foto's Margot de Heide
Eindelijk is het moment aangebroken dat in de Midden Nederland Hallen te Barneveld 40-45 de Musical in première gaat. Een voorstelling die heel wat discussies op gang heeft gebracht. Nog een musical over de Tweede Wereldoorlog kan dat wel? We hebben tenslotte Soldaat van Oranje al. Het theater is ook nog eens gebouwd in het centrum van de Bijbelbelt, wat binnen de Christelijke gemeente de wenkbrauwen doet fronsen. Want hoe zit het met de zondagsrust?
Studio 100 is van mening dat het verhaal over de Tweede Wereldoorlog niet vaak genoeg verteld kan worden. In Vlaanderen hebben meer dan 750.000 mensen de voorstelling in Puurs mogen bekijken en nu is het Nederlandse publiek aan de beurt. Ook in ons land is inmiddels de grens van 100.000 verkochte kaarten bereikt.
Recensie 40-45 De Musical een indringend verhaal
Het verhaal
Het is 6 Mei 1945. In de Rotterdamse Bioscoop Luxor Palast, waar Emiel Zegers operator is, draait de film “The Plainsman”, een Amerikaanse Western uit 1936. Tijdens de oorlogsjaren mochten er in dit theater alleen maar Duitse films vertoond worden. De familie Zegers, Emiel ( Kees Boot ) zijn vrouw Anna ( Babette van Veen ) en hun twee zoons Dirk ( Dorian Bindels ) en Louis ( Soy Kroon ) genieten, voor de oorlog, van een onbezorgd leven en vormen een hecht gezin. Vader Emiel werkt in het Luxor Palast theater op de Kruiskade, Louis is automonteur en Dirk studeert geneeskunde. Dirk is tot over zijn oren verliefd op Marie de Jong ( Niniane Everaert ) die samen met haar vriendin Leah Liebman ( Gaia Aikman ) volop van het leven geniet. Langzaamaan worden de gevolgen van de Duitse bezetting zichtbaar. De anti-Joodse maatregelen worden ingevoerd met onder andere een meldingsplicht voor niet-arische vreemdelingen. Leah, die Joods is, draagt hierom de Nederlandse naam Lenie en moet al snel onderduiken. Nederland is bezet en de bevolking moet keuzes maken. Meegaan met de bezetter of juist niet. De NSB toont provocerend haar aanwezigheid. Binnen het gezin Zegers leidt dit steeds meer tot onderlinge uitersten. Dirk sluit zich aan bij de NSB en treedt toe tot de SS. Zijn broer Louis staat volledig aan de andere kant en gaat het verzet in. De liefde tussen de broers en de ouders komt zwaar onder druk te staan. Is de familie bestand tegen deze tweedeling?
De voorstelling
Het theater in Barneveld is gebouwd rondom de bestaande bebouwing van de Midden Nederland Hallen. Ruim een jaar geleden was ik hier ook en van de oorspronkelijke bebouwing is weinig meer te herkennen. De foyer is ruim berekend op de 1700 bezoekers die per voorstelling kunnen gaan genieten van de voorstelling. Via een loopbrug kom je in het gedeelte waar de theaterzaal zich bevindt. Deze zaal heeft enorme afmetingen om 40-45 de Musical goed tot leven te laten brengen. Zodra ik mijn plek op één van de acht tribunes heb gevonden, neem ik alles goed in mij op. Dit is groter dan groot. Ik ben nu al zo onder de indruk dat mijn verwachtingen met de seconde hoger komen te liggen. Na de veiligheidsinstructies en een uitleg over hoe je de koptelefoon moet gebruiken kan de voorstelling beginnen. Even kort nog, je beleeft het avontuur met een koptelefoon op. De tribune waar ik op zit beweegt gedurende de voorstelling en daardoor kan er geen gebruik gemaakt worden van zaal versterking.
Als de eerste scène begint bekruipt mij een gevoel wat ik nog nooit eerder in het theater heb mogen beleven. Een combinatie van verwondering, nieuwsgierigheid en verbazing. Kees Boot zingt het openingsnummer en langzaam komt het decor tot leven. Als aan het einde van dit nummer de oorlog uitbreekt zit ik te sidderen op mijn stoeltje. Schietende soldaten, een vliegtuig dat overvliegt en bommen laat vallen op de stad Rotterdam. Vuur, rook en zelfs de tribunes trillen tijdens de inslagen. Als dan ook die tribunes gaan bewegen is de opwinding daar in optima forma. Dit gevoel is in meer en gelukkig ook mindere mate bij iedere scène aanwezig.
Door de bewegingen van de tribunes, die als professionele ballerina’s door de zaal bewegen krijg ik het gevoel dat ik live naar een film aan het kijken ben. Ieder scène kan ik vanuit meerdere standpunten bekijken en ik hoef daar helemaal niets voor te doen. Ik word steeds meer het verhaal ingezogen. Door het ultieme geluid op mijn koptelefoon beleef ik de voorstelling ook nog eens extra intens. Ieder geluid, ieder muziekinstrument is te horen. De dialogen klinken alsof ze enkel en alleen tegen mij worden uitgesproken.
Daar de acteurs nu geen rekening hoeven te houden met de afstand tot het publiek met hun dictie is het spel veel natuurlijker. Mede ook door het enorme speelveld wat ze tot hun beschikking hebben. Ook hierdoor lijkt het meer op een filmscène.
Het samenspel tussen de hoofdrolspelers, ensemble en de vele figuranten is fenomenaal. Alles oogt zo natuurlijk, ondanks de enorme complexiteit van deze voorstelling.
Dat Kees Boot en Babette van Veen in GTST ook een stel zijn geweest komt hier goed van pas. De chemie tussen deze twee als het echtpaar Zegers is voelbaar en met regelmaat ontroerend mooi. Zeker in de scène waarin Anna Zegers een groot geheim onthult en Emiel Zegers hierop zijn onkreukbare liefde voor Anna toont.
Soy Kroon laat ook nu weer zien wat een ongekend talent hij is. Zijn spel en zang laten mij de intensie van zijn emoties zo goed voelen. Dorian Bindels, die al eerder ook in Soldaat van Oranje speelde, heeft een zeer lastige rol. Binnen de ontwikkeling van het verhaal kiest hij duidelijk voor de verkeerde kant. Ondanks alles lukt het hem ook toch sympathie op te wekken. Een nare kerel waar ik toch ook wel respect voor kan opbrengen.
Niniane Everaert speelt de rol van Marie de Jong zeer overtuigend. Een jong meisje die verliefd is geworden op een veelbelovende slimme jonge man. Een man, die een andere route is ingeslagen is dat zij eigenlijk diep in haar hart als goed voelt. Haar liefde voor Dirk weegt zwaarder dan haar geweten. Het moment dat zij tot inkeer komt is mooi en emotioneel gespeeld. Je voelt de pijn diep in je hart. Dat zij later als moffenhoer wordt aangepakt is dramatisch omdat ook zij met haar spel ondanks alles een liefdevol en sympathiek mens is gebleven.
En dan Gaia Aikman, net in mijn emotie een stapje intenser. Haar spel is subtiel en krachtig. Haar emoties sterk en intens. Haar zang fenomenaal. Haar spel heeft mij het meest ontroerd.
ik kan doorgaan met het benoemen van ieder cast lid, maar ik kan alleen maar zeggen dat er een sterke cast op de vloer staat. Een cast die iedere voorstelling een ongekende prestatie levert. Behalve dat het fysiek enorm zwaar moet zijn, is het verhaal zeker ook een emotionele belasting.
Regisseur Frank Van Laecke is het gelukt om van dit enorme spektakel, een woord wat ik in de context van de voorstelling liever had willen vermijden, een prachtig emotioneel geheel te maken. Het script en de liedteksten van Allard Blom zorgen ervoor dat het verhaal mooi gebalanceerd mijn geheugen in gekropen is.
Technisch gezien is 40-45 de Musical van een ongekend ander hoog niveau. Het toneelbeeld samen met het spel zorgen er regelmatig voor dat ik emotioneel zo intens diep geraakt wordt door de creatieve schoonheid die zich voor mijn ogen afspeelt.
Ik heb een vermoeden dat 40-45 de Musical in de prijzen gaat vallen tijdens de jaarlijkse uitreiking van de Musical Awards. Ga je de voorstelling bekijken, schaf dan absoluut het programmaboekje aan. Naast boeiende informatie kan je nagenieten met de prachtige scènefoto’s van Margot de Heide en Sophie Makkenze van Studio Flabbergasted.
40-45 De Musical is meer dan een belevenis. Het is een prachtige voorstelling met een waardevolle boodschap, die ook nu weer van toepassing is.
Is er nog ruimte voor een musical over de Tweede Wereldoorlog dan kan ik alleen maar volmondig zeggen, ja! Die is er absoluut. Alles om ook de jongeren te informeren over dit stukje van onze geschiedenis is toe te juichen. In welke vorm dan ook.
Soldaat van Oranje en 40-45 de Musical gaan beiden over hetzelfde onderwerp. Dit is de enige overeenkomst tussen deze twee voorstellingen. Beide vertellen het verhaal over de Tweede Wereldoorlog vanuit een ander intentie en kunnen hierdoor perfect naast elkaar bestaan.
40-45 De Musical heeft op mij een enorme indruk gemaakt. Er gebeurt tijdens de voorstelling zo enorm veel dat ik denk dat je deze voorstelling meerdere keren kan gaan bekijken zonder dat je ook maar één keer niet meer in verwondering zal vallen.
Klik hier voor de speellijst en tickers
Lees hier onze recensie over de Vlaamse versie
Gezien op 21 september 2024 Midden Nederland Hallen.
Recensie 40-45 De Musical indringend verhaal